Εικονική Δίκη ΔΕΕ: Θρησκευτική Ελευθερία

Η δεύτερη κατά σειρά εικονική δίκη που διοργανώθηκε από την Μονάδα Έρευνας “Ευρωπαϊκές Πολιτικές και Δημοκρατία” (μετεξέλιξη της οποίας είναι το ΚΕΔΗΔ) σε συνεργασία με το Κέντρο Αριστείας Jean Monnet «Έρευνα σε Κρίσιμα Θέματα Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης» του Πανεπιστημίου Μακεδονίας (Κέντρο Αριστείας), αφορούσε στην συνεκδίκαση αιτημάτων προδικαστικής απόφασης από το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ελλάδα σχετικά με την ελευθερία έκφρασης θρησκεύματος στον χώρο εργασίας, και βασίστηκε στις δύο πρόσφατες πραγματικές αποφάσεις το Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) C-157/15 και C-188/15, στις οποίες για πρώτη φορά εξετάσθηκαν θέματα θρησκευτικής ελευθερίας στον εργασιακό χώρο από το Δικαστήριο. Η εικονική δίκη διεξήχθη την Παρασκευή, 8 Δεκεμβρίου 2017 (11.30-13.30) στην Αίθουσα Ακροατηρίου του Διοικητικού Εφετείου Θεσσαλονίκης.
Υλικό Εικονικής Δίκης
Την διοργάνωση της εικονικής δίκης και την προετοιμασία των φοιτητών, συμπεριλαμβανομένης και της σύνταξης των δύο διαφορετικά σεναρίων και συναφών λεπτομερειών αυτών για τις δύο υποθέσεις, ανέλαβε ο Υποψήφιος Διδάκτορας του Τμήματος και Υπεύθυνος της Μονάδας Έρευνας Αλέξανδρος Κυριακίδης. Τον ρόλο των δικαστών ανέλαβαν οι Αναπληρωτές Καθηγητές του Τμήματος Ιωάννης Παπαδόπουλος, Προϊστάμενος της Μονάδας, και Δέσποινα Αναγνωστοπούλου, υπεύθυνη του Κέντρου Αριστείας.
Η πρώτη (φανταστική) υπόθεση C-722/14 (Aisha Kalum κατά της εταιρείας Allied Insurance LtD) περιλάμβανε αίτηση προδικαστικής απόφασης που υπέβαλε το ανώτατο δικαστήριο του Ηνωμένου Βασιλείου, με το ερώτημα εάν αποτελεί, σύμφωνα με την Οδηγία 2000/78/ΕΚ, άμεση ή έμμεση διάκριση η απαγόρευση της μαντίλας στον χώρο εργασίας επιχείρησης, όταν η επιχείρηση έχει κανόνα που απαγορεύει σε όλους τους εργαζόμενους της να φέρουν οποιαδήποτε θρησκευτικά, πολιτικά, φιλοσοφικά ή άλλα συναφή σύμβολα:

– H Γενική Εισαγγελέας (Δήμητρα Μαρία-Κάρρα) τάχθηκε υπέρ της άποψης ότι το μέτρο που έλαβε η  εταιρεία, δεν θίγει υπέρμετρα τα συμφέροντα της άλλης πλευράς και επομένως τηρεί την αρχή της αναλογικότητας, και ότι η εκάστοτε εταιρεία δικαιούται να εφαρμόζει κώδικα εμφάνισης και συμπεριφοράς εφόσον αυτός εφαρμόζεται οριζόντια σε όλους τους υπαλλήλους και τους κοινοποιείται εξαρχής ως ουσιαστική προϋπόθεση για την πρόσληψη σε αυτή.

– Η συνήγορος της Aisha Kalum (Ελευθερία Παπαδοπούλου) υποστήριξε ότι η πράξη απολύσεώς της αποτελεί άμεση διάκριση, καθώς ο εργοδότης έδρασε όχι βάσει του γενικού κανονισμού της εταιρείας περί απαγόρευσης των πολιτικών, θρησκευτικών, φιλοσοφικών και συναφών συμβόλων, αλλά βάσει του μεγέθους και της διακριτότητας της μαντίλας και ότι η πράξη απόλυσης δεν συνάδει με την ύπαρξη θεμιτού σκοπού και με την αρχή της αναλογικότητας.

– Η εκπρόσωπος της εταιρείας Allied Insurance LtD (Σωτηρία Κουτσιντά) υποστήριξε ότι η ανωτέρω μεταχείριση δεν συνιστά άμεση διάκριση, εφόσον ο συγκεκριμένος κανόνας εφαρμόζεται ανεξαιρέτως σε όλους και ότι δεν συνιστά ούτε έμμεση διάκριση, επιχειρηματολογώντας ότι σύμφωνα με το Employment Equality Act 1998 η εταιρεία μπορεί να εισάγει κανονισμό που αποσκοπεί στην προάσπιση των συμφερόντων της, ενώ σύμφωνα και με τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων η εταιρεία διατηρεί το δικαίωμα περιορισμού δικαιωμάτων και ελευθεριών για εταιρικούς σκοπούς.

– Η εκπρόσωπος του Ηνωμένου Βασιλείου (Δέσποινα Δόντσιου), υποστήριξε ότι η απόφαση της εταιρίας για απόλυση αποτελεί έμμεση διάκριση.

– H εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Αθηνά Κράντα) τάχθηκε επίσης υπέρ της έμμεσης διάκρισης, επισημαίνοντας ότι η χρήση μαντίλας δεν αποτελεί ουσιαστική και καθοριστική επαγγελματική προϋπόθεση στην συγκεκριμένη περίπτωση, καθώς η θρησκευτική εκδήλωση λατρείας μέσω κάποιου συμβόλου δεν καθιστά το άτομο ανεπαρκές ως προς τα καθήκοντα του.

Η δεύτερη (φανταστική) υπόθεση C-767/14 (Αφοί Καραδημητρίου κατά Ναζιρέ Αμπτουλάχ) περιλάμβανε αίτηση προδικαστικής απόφασης που υπέβαλε ο Άρειος Πάγος με το ερώτημα εάν αποτελεί ουσιαστική και καθοριστική επαγγελματική προϋπόθεση, λόγω της φύσεως μιας επαγγελματικής δραστηριότητας ή του πλαισίου εντός του οποίου αυτή διεξάγεται, σύμφωνα με την Οδηγία 2000/78/ΕΚ, η επιθυμία πελάτη μίας επιχείρησης να μην παρέχονται υπηρεσίες υποδοχής από εργαζόμενη που φορά μουσουλμανική μαντίλα.

– H Γενική Εισαγγελέας (Σμάραγδη-Χριστίνα Παπαδοπούλου) δεν θεώρησε ουσιαστική και καθοριστική επαγγελματική προϋπόθεση η βούληση ενός εργοδότη να λάβει υπόψη τις επιθυμίες πελάτη να μην του παρέχονται πλέον οι υπηρεσίες από εργαζομένη που φορά μουσουλμανική μαντίλα.

– H εκπρόσωπος της εταιρείας Αφοί Καραδημητρίου ΑΕ(Ευλαμπία Στογιάννη) επιχειρηματολόγησε ότι δικαιολογείται διακριτική μεταχείριση εξ’ αιτίας της ελευθερίας της επιχείρησης να προστατεύει το κύρος της αποτρέποντας ενέργειες που το πλήττουν και θίγουν πελάτες της, έχοντας ετσι άμεσο αντίκτυπο στην επιχειρηματική και οικονομική της δραστηριότητα.

– Η εκπρόσωπος της Ναζιρέ Αμπτουλάχ (Χριστιάννα Βρουβάκη) υποστήριξε ότι δεν υπήρχε στον κανονισμό της επιχείρησης ενσωματωμένος κανόνας που να απαγορεύει τη χρήση θρησκευτικών συμβόλων και ότι η υπήρξε συνεπώς διακριτική μεταχείριση λόγω  θρησκευτικής πεποίθησής.

– Η εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Κυριακή Σαχπελίδου) υποστήριξε ότι η χρήση της μαντίλας στη δεδομένη περίπτωση θα μπορούσε κάλλιστα να θεωρηθεί χαρακτηριστικό που συνδέεται με την εκδήλωση θρησκευτικών πεποιθήσεων και, συνεπώς, η απόλυση πρόκειται για πράξη που δηλώνει άμεση διάκριση.

Η δεύτερη αυτή εικονική δίκη ενίσχυσε την συνεργασία της Μονάδας Έρευνας με το Κέντρο Αριστείας αλλά και με το Διοικητικό Εφετείο Θεσσαλονίκης. Επίσης, και αυτή η εικονική δίκη, συνέβαλε σημαντικά στην γνώση και εμπειρία των συμμετεχόντων φοιτητών, προσφέροντας τους μία μοναδική ευκαιρία να προσομοιάσουν την λειτουργία του Δικαστηρίου της ΕΕ, και μάλιστα σε πραγματική αίθουσα δικαστηρίου (Αίθουσα Ακροατηρίου του Διοικητικό Εφετείου). Ιδιαίτερης σημασίας ήταν η τιμητική παρουσία του αξιότιμου Προέδρου του Διοιηκητικού Εφετείου Θεσσαλονίκης, κ. Ηλία Κοντοζαμάνη, ο οποίος παρευρέθηκε στη διεξαγωγή της εικονικής δίκης.

Βίντεο